Sadzawki (Siemianowice Śląskie)

---

Geografia

Sadzawki znajdują się na południowym wschodzie Siemianowic Śląskich, w dzielnicy Centrum. Obszar ten rozciąga się na wschód od skrzyżowania ulic Powstańców, Jana Kilińskiego oraz Cmentarnej, sięgając kierunku Dąbrówkę Małą w Katowicach. Od południa tory kolejowe wyznaczają granice, za którymi znajdują się resztki Srokowca.

W zgodzie z podziałem fizycznogeograficznym, jak wskazuje Jerzy Kondracki, dzielnica ta wchodzi w skład mezoregionu Wyżyna Katowicka. Jej podłoże geologiczne w dużej mierze składa się z glin zwałowych, które wykształciły się podczas plejstocenu, z kolei wschodnia część regionu zdominowana jest przez piaski oraz żwiry pochodzenia wodnolodowcowego, które pochodzą ze zlodowacenia środkowopolskiego.

Sadzawki całkowicie znajdują się w dorzeczu Wisły, w zlewni Rowu Śmiłowskiego, będącego dopływem Brynicy. Rów ten jest pozostałością po rzece, która w dokumentach z XVII wieku występuje pod nazwą Krzetka. Na terenie Sadzawek w przeszłości eksploatowano stawy. Podobnie jak reszta regionu, Sadzawki leżą w strefie umiarkowanego klimatu, przyporządkowanego do śląsko-dąbrowskiej jednostki klimatycznej. W obszarze dzielnicy nie istnieją żadne formy ochrony przyrody ani pomniki natury.

Na północ od Sadzawek, w pobliżu granicy z Czeladzią, zachowała się resztka lasu siemianowickiego, będąca częścią niegdyś istniejącej puszczy. Z tego obszaru sprowadzano piasek podsadzkowy, co stanowiło ważny aspekt jego eksploatacji.

Historia i architektura

Historia Sadzawk, niewielkiej miejscowości w Siemianowicach Śląskich, sięga co najmniej 1720 roku, kiedy to pojawiły się pierwsze wzmianki w dokumentach. Mimo to, można przypuszczać, że jako przysiółek istniały one już na początku XVII wieku. Wówczas tereny te były znane z obecności stawów rybnych, wokół których zgrupowała się mała społeczność domów. Miasteczko to znane było także jako Kopaniny, co odnosiło się do jego historycznego wykorzystywania do wyrębu lasów.

Nazwa miejscowości Sadzawki prawdopodobnie wywodzi się od słowa sadz, co dawniej oznaczało staw rybny lub także stawki, które były pozostałością po wyrobiskach piasku w okolicy. W 1803 roku, na polach Michałkowic II, założono kopalnię węgla kamiennego Fanny, której założycielami byli Rheinbabenowie. W pierwszej połowie XIX wieku, mieszkańcy Sadzawek podlegali michałkowickiejparafii św. Michała Archanioła, co miało istotny wpływ na życie religijne i społeczne tej niewielkiej społeczności.

Szczególnym momentem w historii Sadzawek jest 20 kwietnia 1873 roku, kiedy na świat przyszedł Wojciech Korfanty. Dom, w którym mieszkała jego rodzina, znajduje się pod adresem ulicy Mysłowickiej 3. Choć na budynku widnieją tabliczki z informacjami, to faktycznym miejscem narodzin Korfantego była prawdopodobnie skromna chatka usytuowana nieopodal.

W roku 1885, Sadzawki składały się z dwóch kolonii z ludnością wynoszącą odpowiednio 314 i 536 osób. Na początku XX wieku, miejscowość ta stała się częścią obszaru dworskiego o nazwie Siemianowice II. Budynki w tej okolicy zaczęły powstawać w różnych okresach czasu. Przy ulicy Mysłowickiej, od ulicy Cmentarnej do J. Słowackiego, układano domy parterowe, a dalsza część wschodnia charakteryzowała się trzema trzykondygnacyjnymi budynkami, znanymi jako Pańskie domy, które przetrwały do dziś. Naprzeciwko nich znajdowała się kolonia Wojewódzka, a w latach powojennych zaczęły powstawać bloki mieszkalne przy ulicy Kolejowej oraz inne obiekty użyteczności publicznej.

Po II wojnie światowej, wzdłuż ulicy Mysłowickiej, aż do skrzyżowania z ulicą Srokowiecką, zniszczono znaczną część lokalnej zabudowy, co wpłynęło na całkowity charakter tej okolicy.

Transport

W Sadzawkach wyróżniają się kluczowe ulice, takie jak: Brzozowa, Cmentarna, Mysłowicka, Sadzawki, Piaskowa oraz Juliusza Słowackiego. Ulica Mysłowicka stanowi ważne połączenie miejscowości z Katowicami, a jej przedłużeniem jest ulica Strzelców Bytomskich.

Sadzawki graniczą z linią kolejową nr 161, której relacja rozciąga się między Katowicami Szopienicami Północnymi a Chorzowem Starym. Obecnie na tej linii odbywa się tylko ruch towarowy, a sama linia została oddana do użytku w dniu 1 lutego 1870 roku.

Transport publiczny w tej dzielnicy obsługiwany jest przez autobusy miejskie, zgodnie z organizacją Zarządu Transportu Metropolitalnego. Według informacji z stycznia 2021 roku, z przystanku Siemianowice Powstańców kursują następujące linie: 30N, 50, 72, 74, 91, 96, 98, 222. Linia 50 oraz 98 kończą swój bieg na pętli autobusowej Siemianowice Powstańców Pętla.

Co więcej, Sadzawki oferują dobrze rozwiniętą infrastrukturę rowerową. Na ulicy Mysłowickiej znajduje się stacja Siemianowickiego Roweru Miejskiego, zarządzana przez firmę Nextbike Polska. Do końca 2020 roku utworzono tu trasę rowerową, która biegnie przez ulicę Mysłowicką, ogródki działkowe oraz ulice Brzozową i Cmentarną. Dodatkowo na ulicy Mysłowickiej powstało centrum przesiadkowe, wyposażone w wiaty oraz boksy rowerowe.

Gospodarka i instytucje

Na obszarze Sadzawek, według informacji z początku 2021 roku, swoją działalność prowadzą różne przedsiębiorstwa. Wśród nich znajduje się piekarnia-cukiernia Artur Fonfara, hurtownia elementów stalowych Centurion, firma budowlana ELSTAN, oraz stacja kontroli pojazdów MAREX II. Oprócz tych instytucji, mieszkańcy mogą korzystać z usług dyskontu Biedronka oraz stacji paliw Lotos.

W rejonie Sadzawek istniały wysypiska odpadów komunalnych, które funkcjonowały w latach 60. i 70. XX wieku. Drugie z wysypisk zlokalizowane było w pobliżu granicy z Czeladzią, przy ulicy Cmentarnej. W wyniku działalności tych wysypisk, stawy Kanalówa oraz Granica zostały zasypane odpadami.

Jeśli chodzi o edukację, jedyną placówką w Sadzawkach jest Szkoła Podstawowa nr 11 im. Juliusza Słowackiego, która znajduje się przy ulicy Słowackiego 5. Jej budowa rozpoczęła się w 1903 roku, a kształt instytucji przybrała ona dopiero 12 grudnia 1904 roku, kiedy to powstała szkoła nr 3. Wraz z rosnącą liczbą klas zrealizowano projekt nowego gmachu autorstwa P. Tobla, który został poświęcony 22 kwietnia 1914 roku. Oba budynki funkcjonowały jako jedna szkoła aż do 16 sierpnia 1934 roku, wtedy to podzielono je na Szkołę Powszechną Koedukacyjną nr 8 oraz nr 11.

W 1975 roku połączono Szkołę Podstawową nr 8 im. Stanisława Staszica i Szkołę Podstawową nr 11, zachowując nazwę tej drugiej. W marcu 2011 roku w szkole znajdowało się 14 sal lekcyjnych, w których uczyło się 383 uczniów w 18 oddziałach. Dodatkowo, placówka dysponowała biblioteką z około ośmioma tysiącami woluminów, gabinetami pedagoga, psychologa i logopedy, świetlicą, salą zabaw oraz salą gimnastyczną.

Wierni rzymskokatoliccy z Sadzawek należą do parafii Krzyża Świętego.

---

Oceń: Sadzawki (Siemianowice Śląskie)

---