Andrzej Gwóźdź

Nauka i edukacja

Andrzej Gwóźdź, urodzony w 1953 roku w Siemianowicach Śląskich, to postać znana w kręgach akademickich i artystycznych jako polski filmoznawca. Jego multifunkcjonalne zainteresowania obejmują również medioznawstwo, kulturoznawstwo oraz niemcoznawstwo.

Przez lata swojej kariery, Gwóźdź zasłużył się w analizie i krytyce filmowej, będąc istotnym głosem w dyskusjach o kulturze i mediach w Polsce.

Życiorys

Andrzej Gwóźdź to profesor zwyczajny na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, gdzie pełni funkcję kierownika Zakładu Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach w ramach Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych na Wydziale Filologicznym. Przez lata był również związany jako pracownik naukowo-dydaktyczny z Uniwersytetem Łódzkim, a także wykładał jako profesor gościnny na uniwersytecie w Konstancji.

Jako stypendysta brał udział w programach, które obejmowały m.in. Fundację im. Alexandra von Humboldta oraz Fundację Volkswagena w Niemczech. Wykładał również w takich krajach jak Austria, Holandia, Czechy, Włochy oraz w Szanghaju. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na antropologii audiowizualności oraz kulturze mediów, w tym semiotyce kina i przekaźników elektronicznych, a także na dziejach światowej myśli medioznawczej, szczególnie w aspekcie historii myśli filmowej.

Andrzej Gwóźdź jest autorem wielu publikacji z zakresu medioznawstwa i filmoznawstwa, a także redaktorem licznych prac zbiorowych oraz antologii. W latach 2006–2014 sprawował rolę redaktora naczelnego kwartalnika „Kultura Współczesna”. Pełnił również funkcję członka Rady Redakcyjnej kwartalnika „Kultura Popularna”. Jest przewodniczącym Rady Naukowej serii „Niemcy – Media – Kultura” Oficyny Wydawniczej Atut we Wrocławiu oraz Rady Programowej serii Biblioteka „Kultury Współczesnej” w Narodowym Centrum Kultury w Warszawie. Nie można pominąć jego roli jako inicjatora oraz redaktora naukowego serii „Kultury Mediów” w Oficynie Naukowej w Warszawie.

W jego dorobku znajduje się także uczestnictwo w recenzowaniu przewodów do tytułu doktora honoris causa dla wybitnych osobistości, takich jak Roman Polański (2000) i Steven Spielberg (2007), a także dla Michaela Hanekego (2013) w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Od 2004 roku pełni funkcję prezesa Śląskiego Towarzystwa Filmowego, był prezesem Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego w latach 2005–2009 oraz inicjatorem i wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami od 2015 roku. Jest również członkiem Komitetu Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk.

Za swoje osiągnięcia w dziedzinie kultury otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Katowice w 2007 roku oraz odznaczenie Zasłużony dla Kultury Polskiej w 2013 roku. Życie prywatne Andrzeja Gwoździa związane jest z rodziną, jest żonaty i ma córkę, Magdalenę Gwóźdź-Pallokat, która jest dziennikarką oraz prezenterką telewizyjną.

Wybrane publikacje

Andrzej Gwóźdź to wybitny badacz i teoretyk filmu, który pozostawił po sobie imponujący dorobek publikacji. Poniżej znajduje się zestawienie jego najważniejszych prac. Monografie autorskie obejmują:

  • Kultura – komunikacja – film. O tekście filmowym, Kraków 1992: Wydawnictwo Literackie,
  • Pochwała widzialności. Ze studiów nad niemiecką myślą filmową do roku 1933, Katowice 1990: Uniwersytet Śląski,
  • Obrazy i rzeczy. Film między mediami, Universitas: Kraków 1997; wyd. 2, przejrzane i poprawione, Kraków 2003,
  • Technologie widzenia, czyli media w poszukiwaniu autora: Wim Wenders, Kraków 2004: Universitas,
  • Obok kanonu. Tropami kina niemieckiego, Wrocław 2011: Oficyna Wydawnicza Atut.

Poza tym, Gwóźdź jest redaktorem czterotomowego cyklu antologii, który skupia się na nowych mediach:

  • (red.) Po kinie?… Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, Kraków 1994: Universitas, ISBN 83-7052-160-6,
  • (red.) Pejzaże audiowizualne. Telewizja – wideo – komputer, Kraków 1997: Universitas, ISBN 83-7052-346-3,
  • (red.) Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, Kraków 2001: Universitas, ISBN 83-7052-593-8,
  • (red.) Media – eros – przemoc. Sport w czasach popkultury, Kraków 2003: Universitas, ISBN 83-242-0392-3.

Wśród jego licznych prac zbiorowych i antologii dotyczących kinematografii i nowych mediów, wyróżniają się:

  • (red.), Między obrazem a narracją. Szkice z teorii telewizji, Wrocław 1990: „Wiedza o Kulturze”, s. 110,
  • (red.), Prędkość i przyjemność. Kino i telewizja w dobie symulacji elektronicznej, Kielce 1994: Wydawnictwo Szumacher,
  • (red., wraz ze Sławem Krzemieniem-Ojakiem), Intermedialność w kulturze końca XX wieku, Białystok 1998: Trans Humana,
  • (red., wraz z Piotrem Zawojskim), Wiek ekranów. Przestrzenie kultury widzenia, Kraków 2002: Wyd. Rabid,
  • (red, wraz z Agnieszką Nieracką-Ćwilkiel), Media, ciało, pamięć. O współczesnych tożsamościach kulturowych, Warszawa 2006: Instytut im. Adama Mickiewicza, ISBN 83-60263-21-3,
  • (red.), Ekrany piśmienności. O przyjemnościach tekstu w epoce nowych mediów, Warszawa 2008: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,
  • (red.), Film als Baustelle. Das Kino und seine Paratexte. Film Under Re-Construction. Cinema and Its Paratexts, Marburg 2009: Schüren,
  • (red., wraz z Magdaleną Kempną-Pieniażek), Granice kultury, Katowice 2010: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”,
  • (red.), Kino po kinie. Film w kulturze uczestnictwa, Warszawa 2010: Oficyna Naukowa.

W obszarze publikacji filmoznawczych, kluczowe prace to:

  • (red.), Kino: gest – ciało – ruch. Film w perspektywie systemów komunikowania niewerbalnego, Wrocław 1990: „Wiedza o Kulturze”,
  • Filmtheorie in Polen. Eine Anthologie, Frankfurt/M.–Bern–New York–Paris 1992: Peter Lang (pierwsza w świecie antologia polskiej myśli filmowej wydana za granicą),
  • Dwutomowa antologia niemieckiej myśli filmowej (1999, 2004): Niemiecka myśl filmowa. Antologia 1: Niemcy do roku 1945. Republika Federalna Niemiec, Niemiecka Republika Demokratyczna, Kielce 1992: Wydawnictwo Szumacher; Od projektora do komputera. Współczesna niemiecka myśl filmowa. Antologia, Katowice 1999: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”,
  • Kino niemieckie w dialogu pokoleń i kultur. Studia i szkice, Kraków 2004: Rabid,
  • (red.), Kutzowisko. O twórczości filmowej, teatralnej i telewizyjnej Kazimierza Kutza, Katowice 2000: Książnica,
  • (red.), Europejskie manifesty kina. Od Matuszewskiego do Dogmy. Antologia, Warszawa 2002: Wiedza Powszechna,
  • Cykl publikacji poświęcony dziejom kultury filmowej na Górnym Śląsku (red., 1996, 1998, 2002, 2004), w tym Filmowcy i kiniarze. Z dziejów X muzy na Górnym Śląsku 2004, ostatnia w cyklu: Kina i okolice. Z dziejów X muzy na Śląsku, Katowice 2006: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”,
  • (red.), Kino Kieślowskiego, kino po Kieślowskim, Warszawa 2006: Skorpion,
  • Dwutomowa antologia czeskiej myśli filmowej (wraz z Petrem Szczepanikiem i in., 2005, 2007): Obrazy, obrazki, obrazeczki, Gdańsk 2005: słowo / obraz terytoria: Reguły gry. Gdańsk 2007: słowo / obraz terytoria,
  • Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, Warszawa 2010: Narodowe Centrum Kultury,
  • Jest film, nie ma filmu – koniec bajki. Felietony o kinie, Wrocław 2011: Oficyna Wydawnicza Atut,
  • (red., wraz z Brigitte Braun i Andrzejem Dębskim), Unterwegs zum Nachbarn. Deutsch-polnische Filmbegegnungen, Trier 2015: Wissenschaftlicher Verlag Trier,
  • (red.), Kino Hanny Schygulli, Wrocław 2015: Oficyna Wydawnicza Atut.

Zbiór tych prac nie tylko odzwierciedla głęboki wpływ Gwóździa na rozwój teorii kina, ale także stanowi ważne źródło wiedzy dla przyszłych pokoleń badaczy filmowych.

Oceń: Andrzej Gwóźdź

★★★★★
Średnia ocena:4.48 Liczba ocen:25