Ryszard Gansiniec

---

Życiorys

Ryszard Gansiniec, urodzony jako syn Ignacego Gansińca, który pracował jako maszynista hutniczy, oraz Elżbiety z domu Grabiger, miał wyjątkową ścieżkę edukacyjną. Swoje nauki rozpoczął w gimnazjach w Nysie oraz Mödling, w pobliskim Wiedniu. W 1908 roku zdecydował się na studia teologiczne w Seminarium Duchownym w Wiedniu, jednakże przerwał je już w 1910 roku. Następnie podjął naukę na kierunkach filologia klasyczna i germanistyka w renomowanych uczelniach – uniwersytetach w Münster i Berlinie, które ukończył między 1911 a 1915 rokiem.

Okres od 1915 do 1918 roku to czas jego przymusowej służby wojskowej w armii pruskiej. W 1917 roku na Uniwersytecie Berlińskim uzyskał stopień doktora na podstawie pracy pt. De Agathodaemone. Już w 1914 roku rozpoczął pracę w Museum für Völkerkunde w Berlinie, a od 1915 roku, będąc równocześnie w służbie wojskowej, pracował jako pracownik naukowy Katedry Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Zorganizował tam bibliotekę filologiczną, jednak w 1917 roku stracił etat z powodu swojego życzliwego nastawienia do polskiej młodzieży patriotycznej.

W 1919 roku Gansiniec objął stanowisko profesora nadzwyczajnego na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie przewodniczył I Katedrze Filologii Klasycznej. Po roku, przeniósł się na Uniwersytet Lwowski, gdzie także pełnił funkcję kierownika I Katedry Filologii Klasycznej oraz profesora zwyczajnego. W latach 1930-1939 był także właścicielem prywatnej drukarni w Lwowie. W 1939 roku, biorąc udział jako ochotnik w wojnie obronnej, wrócił do pracy na uniwersytecie, który zmienił nazwę na Uniwersytet im. Iwana Franki, gdzie nadal prowadził Katedrę Filologii Klasycznej. Po zajęciu Lwowa przez sowietów w 1941 roku, zatrudniono go jako murarza i urzędnika w Chłodni Lwowskiej.

W 1944 roku został przesłuchany przez sowieckie władze w związku z rzekomą kolaboracją lwowskich uczonych z Niemcami. W trakcie dochodzenia stwierdził, że współpraca miała miejsce, ale z władzami niemieckimi to już Stalin był odpowiedzialny. Za swoje patrioticzne przekonania został aresztowany i więziony do maja 1945 roku. Z powodów politycznych oraz presji ze strony sowieckich władz, Gansiniec musiał opuścić Lwów w 1946 roku, wyruszając do Wrocławia wraz z innymi polskimi obywatelami i instytucjami narodowymi, wierząc do końca, że Lwów pozostanie przy Polsce.

Po przyjeździe do Wrocławia, zajął posadę profesora i kierownika III Katedry Filologii Klasycznej Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 1946-1948. Następnie, w 1948 roku, przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie objął kierownictwo Zakładu Kultury Antycznej w I Katedrze Filologii Klasycznej. W latach 1952-1955 był kierownikiem I Katedry Filologii Klasycznej, a później prowadził Zakład Filologii Greckiej. Zmarł w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim.

Przez długie lata Gansiniec prowadził wykłady z zakresu hellenistyki, religioznawstwa, historii polskiej humanistyki, jak również historii literatury łacińskiej i greckiej. Od 1945 roku był członkiem korespondentem, a od 1951 roku czynnie uczestniczył w Polskiej Akademii Umiejętności (PAU), gdzie w latach 1950-1952 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Filologicznej. Od 1921 roku był także członkiem czynnego Towarzystwa Naukowego we Lwowie.

Gansiniec przygotował wydanie dzieł wszystkich Horacego w 1937 roku oraz Eneidy Wergiliusza w 1938 roku. Współpracował z Aleksandrem Birkenmajerem, Stefanem Kubicą i Witoldem Taszyckim przy publikacji Psałterza floriańskiego w językach łacińskim, polskim i niemieckim (1939). Kierował edycją różnych serii wydawniczych, takich jak „Biblioteka Filomaty”, „Przekłady pisarzy greckich i łacińskich”, „Scriptores Latini et Graeci”. Prowadził badania nad życiem i twórczością takich postaci jak Maciej Kazimierz Sarbiewski, Andrzej Krzycki, Jan Dantyszek i Klemens Janicki. Zainteresował się także rolą Mikołaja Kopernika jako lekarza i wykładowcy w Rzymie, co zaowocowało krytycznym opracowaniem tekstu De revolutionibus orbium coelestium.

Analizował warsztat literacki dominikanina Mikołaja z Polski, który był nadwornym lekarzem Leszka Czarnego, badając poziom nauk lekarskich w średniowiecznej Polsce. Ustalając czas powstania nagrobka Bolesława Chrobrego, Gansiniec wspiął się na badania nad epizodycznymi zapisami w latach 40. XIV wieku, analizując również dawną polsko-łacińską epistolografię miłosną. Jego współpraca z licznymi periodykami, w tym „Corpus Medicorum” (1912-1915), „Realencyklopedie der class. Altertumswissenschaft” (gdzie napisał 35 haseł w 1915 roku) oraz „Przegląd Humanistyczny”, „Eos”, „Hermaion”, „Eus Supplementa”, a także „Kwartalnik Klasyczny”, przyczyniła się do rozwoju polskiej nauki.

Profesor Gansiniec miał również zamiłowanie do etnografii, folkloru, a także historii magii i wróżbiarstwa. Sięgając w swoich badaniach po elementy archeologiczne, wykazał w swojej rozprawie pt. La double hache est-elle un symbole religieux? (Lwów 1925), że podwójna siekiera znana z wykopalisk nie była wcale przedmiotem kultu, lecz stanowiła symbol władzy królewskiej. W artykule Grobowiec Bolesława Chrobrego skrupulatnie zbadał historię tego grobowca, przygotowując solidne fundamenty do przyszłych badań wykopaliskowych tego istotnego zabytku.

Stopnie i tytuły naukowe

Ryszard Gansiniec był wybitnym przedstawicielem socjologii i wielu innych dziedzin nauki. W trakcie swojej kariery naukowej uzyskał liczne stopnie oraz tytuły naukowe.

• magister,
• w 1917 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Berlińskim,
• w latach 1919–1920 pełnił funkcję profesora nadzwyczajnego w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Poznańskiego,
• osiągnął tytuł profesora zwyczajnego.

Sprawowane funkcje

Ryszard Gansiniec, znany ze swojego wkładu w filologię klasyczną, zajmował wiele istotnych stanowisk w czasie swojej kariery. Poniżej przedstawione są niektóre z jego najważniejszych ról:

• był pracownikiem naukowym w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1915–1917,
• pełnił funkcję kierownika Katedry Filologii Klasycznej Uniwersytetu Lwowskiego od roku 1920,
• kierował Katedrą Filologii Klasycznej Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 1946–1948,
• stanowisko kierownika Zakładu Kultury Antycznej przy Katedrze Filologii Klasycznej sprawował od 1948 roku,
• był członkiem korespondentem PAU od 1945 roku, a od 1951 roku był członkiem czynnym,
• kierował Katedrą Filologii Klasycznej, a później Zakładem Filologii Greckiej przy tej samej katedrze w latach 1952–1955,
• przewodniczył Komisji Filologicznej PAU w latach 1950–1952,
• był czynnym członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie od roku 1921,
• był redaktorem wielu czasopism, takich jak „Eos” w latach 1921–1934, „Kwartalnik Klasyczny” w latach 1927–1934 oraz „Przegląd Humanistyczny” w latach 1930–1934.

Publikacje

Książki

Poniżej znajduje się lista publikacji książkowych autorstwa Ryszarda Gansiniec, które pokazują jego intelektualny wkład i zainteresowania w różnych dziedzinach:

• Hippolytos Capitel gegen die Magier Refutatio (1913),
• Die biologische Grundlage der jonischen Philosophie (1920),
• Brata Mikołaja z Polski pisma lekarskie (Poznań, 1920),
• Der Ursprung der Zehngebotafeln. Eine motivgeschichtliche Studie (Berlin, 1920),
• Pas magiczny (Lwów, 1922),
• Aristoteles quid de tragoediae comoediaque primordiis docuerit (1924),
• Pierścień w wierzeniach ludowych starożytnych i średniowiecznych (Lwów, 1924),
• Polskie listy miłosne dawnych czasów (Lwów, 1925),
• Nagrobek Bolesława Wielkiego (Poznań, 1951),
• Istota prozodii (1952),
• Powstanie średniowiecznej prozy łacińskiej rytmicznej i rymowanej (1952),
• Metrificale Marka z Opatowca oraz inne traktaty gramatyczne XIV i XV wieku (Wrocław, 1960).

Artykuły

Ryszard Gansiniec był również autorem licznych artykułów, które wzbogaciły wiedzę w różnych dziedzinach humanistyki. Oto lista niektórych z nich:

• Aphrodite Epitragia et les choeurs tragiques, „Bull, de Correspondance Hellénique” XLVII (1923), 431–449.,
• Studien zu den Kyraniden I-IV w: Byzantinisch-Neugriechische Jahrbücher, Michigan (1920-1923),
• Bibliografia horatiańska, „Przegląd Klasyczny” 1 (1935) 585–668.,
• Eucharystia w wierzeniach i praktykach ludu, „Lud”, t. 44 (1957), s. 45-117.,
• Grobowiec Bolesława Chrobrego, „Archeologia” 3 (1949), 123–168.

---

Oceń: Ryszard Gansiniec

---