Marta Fox

---

Działalność zawodowa i kulturalna

Marta Fox rozpoczęła swoją edukację, kończąc filologię polską na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w 1974 roku. Dwa lata później, w 1982, ukończyła również Studium Podyplomowe z tej samej specjalności na tej uczelni.

W okresie od 1974 do 1995 roku, jej kariera zawodowa związana była z V Liceum Ogólnokształcącym im. Broniewskiego w Katowicach, gdzie pełniła funkcję nauczycielki języka polskiego oraz bibliotekarki. Jej zaangażowanie w świat kultury zaczęło się w 1983 roku, kiedy to rozpoczęła działalność dziennikarską, redagując m.in. warszawską „Młodą Sztukę” w latach 1987–1989.

W latach 1993–1994 sprawowała rolę zastępcy redaktora naczelnego „Górnośląskiego Diariusza Kulturalnego”. Następnie, między 1995 a 1999 rokiem, piastowała stanowisko specjalistki ds. programu artystycznego w Miejskiej Galerii Sztuki „Extravagance” w Sosnowcu, gdzie organizowała różnorodne spotkania z artystami oraz pisała reportaże o ich działalności. Opracowywała także wstępy do katalogów wystaw, a jej zaangażowanie obejmowało organizację konkursu poetyckiego „Inspiracje”. W latach 1996–1997 redagowała dział poezji w kwartalniku humanistycznym „Wyrazy”. Od 2002 roku wchodzi w skład zespołu redakcyjnego literackiego pisma „Migotania”. Jej twórczość można znaleźć w wielu pismach, takich jak „Gońca Teatralnego”, „Teatru”, „Opcji”, „Poezji”, „Autografu” z Gdańska, „Magazynu Literackiego”, „Wiadomości Kulturalnych”, „Twojego Stylu”, „Śląska”, „Stron” i „Zwierciadła”.

Marta Fox jest również autorką opracowań kulturalnych, które koncentrują się na konkursach literackich, takich jak Ogólnopolski Konkurs „Inspiracje” w Sosnowcu oraz Turniej Jednego Wiersza w Katowicach. Dodatkowo, pełniła funkcję kierownika literackiego Teatru Dzieci Zagłębia w Będzinie. Jako aktywna członkini Towarzystwa Kultury Teatralnej, Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, w latach 1994–1998 była także prezesem Oddziału Wojewódzkiego w Katowicach.

Twórczość

Marta Fox, polska pisarka, zadebiutowała na literackiej scenie w 1989 roku, kiedy jej opowiadanie Gra zostało opublikowane w piśmie „TAK i NIE”. To dzieło przyniosło jej Grand Prix w Konkursie Literatury Miłosnej odbywającym się w Lubinie. Od tego czasu jej poezja była tłumaczona na różne języki, w tym niemiecki, angielski oraz hiszpański. Na III Górnośląskim Festiwalu Kameralistyki miała okazję zaprezentować spektakl poetycki zatytułowany Zapłakać czerwonym deszczem, w któremu towarzyszyła muzyka Bogdana Mizerskiego.

W swojej twórczości prozatorskiej autoorka często podejmuje tematy dotyczące problemów dzieci i młodzieży, szczególnie w kontekście ich emocjonalnego dojrzewania. Marta Fox z niezwykłą biegłością przedstawia postacie bohaterów oraz środowiska, w których się poruszają, zarówno rodzinne, jak i szkolne, odnosząc się do współczesnych realiów. Zwraca uwagę nie tylko na język, ale także na nowe zwyczaje, takie jak korzystanie z komputera oraz elektroniczna korespondencja.

W książkach tej twórczyni można dostrzec znaczną obecność tematów erotyki i seksu, które ukazuje jako integralne aspekty ludzkiego życia. Jej poezja często oscyluje wokół erotyzmu, co jest szczególnie zauważalne w dziełach literackich.

W Coraz mniej milczenia, książce opartej na autentycznych relacjach, autorka podejmuje temat zaburzonych relacji między dorosłymi opiekunami a ich dziećmi czy wychowankami, a także skutków takich więzi w dojrzałym życiu tych osób. Wątki podobne można znaleźć także w innych utworach, na przykład w Magda.doc. Dzieło to wyróżnia się nietypową formą literacką, ponieważ składa się głównie z fabularyzowanych wspomnień oraz rozmów z postaciami występującymi w opowieści.

14 października 2021 roku, swoje premierowe wydarzenie odbyła powieść Moja Ołowianko, klęknij na kolanko, które miało miejsce w Bibliotece Głównej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Książka opowiada o bohaterskiej lekarce, którą autorka postanowiła porównać do śląskiej Erin Brockovich. Na premierze obecna była także bohaterka powieści, Jolanta Wadowska-Król.

Natomiast 19 marca 2023 roku w Teatrze Polskiego Radia miała miejsce premiera słuchowiska Kanarek umiera pierwszy, które zostało wyreżyserowane przez Marię Brzostyńską. Scenariusz napisaną przez Martę Fox opiera się na jej powieści Moja Ołowianko, klęknij na kolanko.

Nagrody i wyróżnienia

Marta Fox, jako uznana autorka, osiągnęła wiele znaczących nagród i wyróżnień w swojej twórczości literackiej. Jej dorobek wzbogaca historia licznych osiągnięć, które wyróżniają ją w polskim środowisku literackim.

• Jej powieści zostały docenione przez Polską Sekcję IBBY w skutku przyznania nagrody w konkursie „Książka Roku” w latach 1995 i 2000,
• Była dwukrotną stypendystką Ministerstwa Kultury i miała zaszczyt reprezentować Polskę we frankfurckich Targach Książki w 2000 roku oraz w programie „Polen erlesen” w północnej Nadrenii-Westfalii,
• W 2004 roku otrzymała Złoty Telefon – honorowe odznaczenie „Niebieskiej Linii”, przyznane przez Ogólnopolskie Pogotowie do Walki z Przemocą w Rodzinie za jej książkę „Coraz mniej milczenia”,
• W 2006 roku zdobyła prestiżowe odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej”,
• Nagroda Hanysy w 2013 roku, przyznana za jej działalność kulturalną oraz twórczość literacką,
• Nagroda Narcyz w 2014 roku,
• Nagroda Artystyczna Marszałka Województwa Śląskiego w 2014 roku za jej znaczące osiągnięcia w dziedzinie literatury,
• Nagroda Humanitas Kobieta w 2015 roku,
• Nagroda Prezydenta Miasta Katowice w 2019 roku.

Każde z tych wyróżnień świadczy o jej ważnym wkładzie w polską literaturę oraz kulturę.

Życie prywatne

Marta Fox jest dumną matką dwóch córek: Magdy i Agaty. Agata Fręś, urodzona w 1979 roku, znana po mężu jako Agata Kupicha, była małżonką wokalisty zespołu Feel, Piotra Kupichy. Z kolei Magdalena Fręś, rocznik 1974, po zamążpójściu używa nazwiska Organ i jest znana pod pseudonimem literackim Magda Fres. Zawodowo Magdalena pełni rolę psychologa, jest również autorką wielu artykułów oraz powieści.

Publikacje

Marta Fox to niezwykle płodna autorka, która w swoich dziełach łączy prozę i poezję w sposób niezwykle interesujący. Jej twórczość obfituje w różnorodne formy literackie oraz tematy, które zachwycają i skłaniają do refleksji.

• Kapelusz zawsze zdejmuję ostatni (proza i poezja, 1992),
• Batoniki Always miękkie jak deszczówka (powieść, 1994),
• Agaton-Gagaton: jak pięknie być sobą (powieść, 1994),
• Chcę być chłopcem jak mój ojciec (poezje, 1994),
• Wielkie ciężarówki wyjeżdżają z morza (powieść, 1996),
• Magda.doc (powieść, 1996),
• Paulina.doc (powieść, 1997),
• Zdarzyć się mogło. Zdarzyć się musiało. Z Wisławą Szymborską spotkanie w wierszu (1996),
• Dotknij mnie tak dawno nie miałem kobiety (poezje, 1998),
• Firma Agaton-Gagaton: wypróbuj bez szorowania (powieść, 1998),
• Ogrodnicy północy, poetów portret potrójny (1998),
• Nie jestem która wszystko zniesie (poezje, 1999),
• cykl minipowieści Pierwsza miłość (1999):
• – Romeo zjawi się potem,
• – Westchnienia jak morskie huragany,
• – Zanim nadejdzie rozstanie,
• – Po nitkach babiego lata,
• – Do rana daleko,
• – Więc nie wiń mnie za to,
• Listy spod kapelusza (felietony, 2002),
• Kochać (poezje, 2001),
• Czerwień raz jeszcze daje czerwień (2001),
• Niebo z widokiem na niebo (2003),
• Coraz mniej milczenia. O dramatach dzieciństwa bez tabu (2004),
• Święta Rito od Rzeczy Niemożliwych (powieść, 2005),
• Paulina w orbicie kotów (2007),
• Kaśka Podrywaczka (2008),
• Karolina XL (2009),
• Kobieta zaklęta w kamień (powieść, 2009),
• Karolina XL zakochana (2009),
• Iza Anoreczka (2010),
• Iza Buntowniczka (2011),
• Zuzanna nie istnieje (powieść, 2011),
• Rozmowy z Miró (poezje, 2011),
• Cafe Plotka (powieść, 2012),
• Plotkarski SMS (powieść, 2012),
• Wszystko co niemożliwe/Everything that is impossible (wybór wierszy, polsko-angielski, 2012),
• Autoportret z Lisiczką (esej/felieton/wspomnienia, 2013),
• Zołzunie (powieść, 2014),
• Przybij piątkę (książka dla dzieci, 2014),
• Zakochaj się, mamo (powieść, 2015),
• Idol (2016),
• Zielona Nikola (dla dzieci, 2016),
• Bartek Wścieklica (dla dzieci, 2017),
• Lacrimosa (poezja, 2017),
• Elidełko-Kowadełko (dla dzieci, 2018),
• Wariatka, która czyta (eseje, 2019),
• Ten pierwszy raz w Ornecie (powieść, 2019) ISBN 978-83-8110-870-6,
• Święta Rito Przebaczająca (poezja, 2020) ISBN 978-83-66339-47-7,
• Kobiety winne grzechu (opowiadania, wiersze, 2020) ISBN 978-83-8183-055-3,
• Moja Ołowianko, klęknij na kolanko (powieść, 2021) ISBN 978-83-66969-35-3,
• Katowice nie wierzą łzom (powieść biograficzna 2022) ISBN 978-83-8183-131-4.

---

Oceń: Marta Fox

---