Jan Skrzek

---

Życiorys

Jan Skrzek rozpoczął swoją artystyczną przygodę w jazz-rockowym zespole Rak, który istniał w latach 1973–1976. Dzięki zaproszeniu starszego brata, Józefa Skrzeka, miał okazję brać udział w nagraniach albumu grupy SBB, znanego jako „Memento z banalnym tryptykiem”, a także w solowych projektach brata, takich jak Józefina oraz ścieżka dźwiękowa do filmu „Wojna światów – następne stulecie”. Ta współpraca zaowocowała także występem podczas festiwalu Folk-Blues Meeting ’80 w Poznaniu.

28 lutego 1982 roku, Skrzek otworzył IV Dyskotekę-Gigant w katowickiej hali koncertowej Spodek krótką, kilkunastominutową introdukcją na harmonijce. Wyjątkowo aktywny był także podczas finałów Rawa Blues Festival, gdzie miał okazję występować w solowych projektach lub w różnych składach, między innymi w duecie z Jerzym Styczyńskim, a także z saksofonistą sopranowym oraz wokalistkami i zespołem Bezdomne Psy.

Na przestrzeni lat, Jan Skrzek brał udział w wielu festiwalach, takich jak Olsztyńskie Noce Bluesowe, koncerty „Blues Top 85” w Sopocie, Top Blues Feeling ’85 w Łodzi, Camping Muzyczny w Brodnicy i Zaczarowany Świat Harmonijki w Poznaniu. Warto również wspomnieć o jego wystędze na Blues nad Piławą w Głowaczewie, gdzie najpierw występował z grupą Bezdomne Psy, a później, w latach 1991–1992, występował jako solista.

Debiutancki album koncertowy Górnik Blues, który zadebiutował w 1985 roku, zawierał rejestrację jego występu w klubie Leśniczówka w Chorzowie. W 1986 roku, już wcześniej nagrane przez Kyksa utwory, pojawiły się na kasetach Blues po polsku vol. 1, a w roku następnym na składance Greatest Hits. W 1988 roku Skrzek nagrał drugi album, Nikt nie zawróci kijem Wisły, a w kolejnych latach ukazały się nagrania „Kyksówka Blues” (1989) oraz „Nowy Świat Blues” (1992), które miały bardziej wyrazisty blues-rockowy charakter, przy akompaniamencie grupy Bezdomne Psy.

Później artysta skoncentrował się głównie na występach klubowych, a także sporadycznie na festiwalach, w tym na Bluesa na Dołku ’94 w Ciechanowie. W jego dorobku znalazł się również udział w musicalu „Pozłacany warkocz” oraz w filmach reżyserów Janusza Kidawy i Kazimierza Kutza. W 1997 roku ukazał się album Modlitwa bluesmana w pociągu, dedykowany pamięci Ryszarda Riedla, który zyskał uznanie jako „Bluesowy Album Roku 1997” i został nagrany z zespołem Bezdomne Psy oraz kolaboratorami, takimi jak Rafał Rękosiewicz i Bronisław Duży.

Po śmierci basisty Jerzego „Kawy” Kawalca w 2003 roku, grupa Bezdomne Psy zakończyła swoją działalność. Wkrótce potem powstał zespół Śląska Grupa Bluesowa, z którym Skrzek nagrał album Bo takie są dziewczyny w 2005 roku. Grupa wydawała koncertowe DVD „Blues Night” oraz nagrała dwie kolejne płyty: „Pełnia Słońca” w 2009 roku oraz „Kolory Bluesa” w 2014 roku, będący ostatnim albumem artysty.

W 2011 roku Skrzek miał okazję wystąpić gościnnie na płycie katowickiego rapera Miuosha zatytułowanej Piąta strona świata, gdzie zaśpiewał w utworze tytułowym. Koncerty ze Śląską Grupą Bluesową odbywały się nieprzerwanie do jego śmierci, a ostatnie wydarzenia miały miejsce od 6 do 10 stycznia 2015 roku w Toruniu, Gdyni, Elblągu i Częstochowie.

Śmierć

Jan Skrzek, choć znany ze swojego twórczego dorobku, odszedł nagle w dniu 29 stycznia 2015 roku. Jego nieprzytomne ciało odkryli przyjaciele z zespołu, którzy następnie natychmiastwe przetransportowali go do szpitala w Katowicach-Ligocie. Zdiagnozowano u niego udar mózgu, który był przyczyną jego tragicznego stanu.

Uroczystości pogrzebowe miały miejsce 2 lutego o godzinie 11:00 w kościele pw. św. Michała Archanioła w Siemianowicach Michałkowicach. W tym smutnym dniu, oprócz najbliższej rodziny, wzięli udział również koledzy z branży, śląscy artyści oraz przedstawiciele władz Siemianowic Śląskich.

Jan „Kyks” Skrzek został pochowany na cmentarzu przyparafii św. Michała Archanioła. Choć nie ma go już z nami, jego twórczość wciąż żyje w sercach wielu. Pośmiertnie, 20 kwietnia 2016 roku, został wyróżniony Nagrodą im. Wojciecha Korfantego przyznaną przez Związek Górnośląski, co stanowi dowód uznania dla jego artystycznego wkładu.

Dyskografia

Dyskografia Jana Skrzeka jest niezwykle bogata, obejmująca wiele albumów wydanych na przestrzeni lat. W 1981 roku wydał jego pierwsze albumy, w tym „SBB, Memento z banalnym tryptykiem”, które otrzymało wznowienia w 1998 roku w formacie CD przez Polskie Nagrania „Muza”, oraz w 2005 roku przez Metal Mind Productions.

Ten sam rok przyniósł album „Józefina” autorstwa Józefa Skrzeka, którego wznowienia miały miejsce w 2002 i 2009 roku. W 1982 roku na rynku ukazał się album „Wojna światów – następne stulecie”, który również doczekał się kilkukrotnych wznowień.

W 1983 roku ukazał się projekt „Blues koncert” z Elżbietą Mielczarek, a kolejne wydawnictwo, „Górnik blues”, to dzieło z 1986 roku. Co ciekawe, album z 1988 roku „Nikt nie zawróci kijem Wisły” również zyskał popularność, a wznowienia miały miejsce do 2001 roku.

Następnym ważnym punktem w dyskografii był album „Kyksówka blues” z 1989 roku, a przynajmniej kilka innych albumów, w tym „Nowy Świat Blues” z 1992 roku, ukazało się w formacie MC. Kolejny istotny projekt to „Modlitwa bluesmana w pociągu” z 1997 roku, który również doczekał się wznowień.

W 2001 roku zostało wydane „Śląski Blues” z udziałem Leszka Windera, a dwa lata później album „Dla Kawy”, który współtworzył All Stars Band. W 2004 roku z przyjemnością odkryto „Bo Takie są dziewczyny”. W 2006 roku często występował z „Śpiewam pieśń dla bluesa” oraz w 2007 roku z Homenem dla Pawła Bergera w „Dżem”. Po drodze, w 2009 roku, powstała współpraca ze Śląską Grupą Bluesową w „Pełnia Słońca”.

W 2011 roku pojawił się album z udziałem Miuosha, nazwanego „Piąta strona świata”, który zdobył uznanie i wznowienie w 2012 roku w formatach CD i DVD. W następnych latach, w 2013 roku, zrealizował kilka projektów, w tym „Blues Night” oraz „Live HRPP”. Ostatnie wydanie z tej listy, „Kolory Bluesa”, miało premierę w 2014 roku.

Składanki

• Jan „Kyks” Skrzek, Greatest Hits, MC Polton PC-027 (1987),
• Różni wykonawcy, Olsztyńskie noce bluesowe, (12.08.1984, w Amfiteatrze w Olsztynie), MC Alma-Art Karolina (brak numeru),
• Różni wykonawcy, Blues po polsku vol. l, (A drogą mleczną płynie blues / Mój przyjaciel kazoo / O mama blues / Song o stryju Józefie), MC Polskie Nagrania „Muza” CK-521 (1986),
• Różni wykonawcy, FAMA’89 (12.08.1984, w Amfiteatrze w Olsztynie), MC ARP-077 (1987),
• Różni wykonawcy, Rawa Blues – Rozgrzewka, (17.05.1992, PR Katowice podczas „Rozgrzewki przed Rawą Blues’92”), MC bez numeru,
• Różni wykonawcy, Golem Blues Fest 2000 – Zlin, 7.-9.7″ (Nikt nie zawróci kijem Wisły / Modlitwa bluesmana w pociągu), CD Golem a.s. Promo Compilation (2000),
• Różni wykonawcy, Bluesowa nowina, (Twój blask ich poprowadzi), CD E-media 050/A/00 (2000).

Filmografia

Jan Skrzek to postać, której osiągnięcia w dziedzinie filmowej są niezwykle różnorodne. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd jego filmografii:

• 1999: Bluesmeni. Ballada o Janku „Kyksie” Skrzeku,
• 2010: Ewa jako kierowca mercedesa,
• 2007: Raj za daleko,
• 2001: Angelus jako Libero,
• 1999: Wojaczek jako grabarz,
• 1994: Śmierć jak kromka chleba jako górnik,
• 1986: Budniokowie i inni,
• 1986: Komedianci z wczorajszej ulicy jako Kyks.

Warto również zaznaczyć, że Skrzek brał udział w udźwiękowieniu filmów, w tym w 2000 roku, gdzie wykonał muzykę do Bajland.

Upamiętnienie

W 2015 roku w Galerii Artystów, usytuowanej na placu Grunwaldzkim w Katowicach, miała miejsce ceremonia odsłonięcia popiersia Jana Skrzeka. To ważne wydarzenie stało się symbolem uznania dla jego wkładu w życie artystyczne regionu.

Od tego czasu, każde wybitne osiągnięcie artystyczne jest nagradzane przez Śląskie Stowarzyszenie Artystów i Twórców SAT, które przyznaje Nagrodę Artystyczną im. Jana „Kyksa” Skrzeka. Jest to wyróżnienie dla twórców z różnych dziedzin, co podkreśla wszechstronność i znaczenie jego dziedzictwa w sztuce.

---

Oceń: Jan Skrzek

---