Ulica Śląska w Siemianowicach Śląskich

---

Przebieg

Ulica Śląska znajduje się na terenie Siemianowickiego Centrum, co sprawia, że odgrywa ważną rolę w strukturze komunikacyjnej tej dzielnicy. Budynki przy tej ulicy są numerowane w sposób systematyczny; parzyste numery znajdują się po stronie południowej, natomiast numery nieparzyste usytuowane są naprzeciwko. W centralnym punkcie ulica Śląska łączy się z ulicami na rondzie Maciej: 1 Maja, Powstańców, oraz Fitznerów, które prowadzą w różne kierunki – odpowiednio północ, południe i zachód.

Trasa ulicy Śląskiej przebiega prostolinijnie w kierunku północno-zachodnim do momentu skrzyżowania z ulicą S. Staszica, po którym następuje towarzysząca zmiana kierunku na północ. Na północ od tego miejsca ulica Śląska krzyżuje się z różnymi ulicami, w tym: św. Barbary, Z. Krasińskiego oraz placem Wolności. Z kolei od strony południowej jej biegu towarzyszy ulica J. Śniadeckiego.

Ulica Śląska do chwili rozdzielenia z ulicą S. Staszica kieruje się na północ, jednocześnie z niewielkimi odchyleniami. W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu Donnersmarcka zlokalizowane jest rondo Michał, gdzie ulica Śląska przecięta jest przez Michałkowicką, kierującą się na północ do Michałkowic, oraz Parkową, prowadzącą w kierunku południowo-wschodnim.

W przypadku tego rozgałęzienia ulica Śląska łączy się z ulicą K. Damrota, a także obustronnie z ulicą Jana Pawła II. To właśnie w tym miejscu znajduje się jedyna sygnalizacja świetlna na całej długości Śląskiej. Po minięciu ronda Michał następuje krzyżowanie z ulicą Spokojną po lewej stronie, a po prawej, na przemian, z ulicami: Ogrodową i Dworską.

Zakończenie ulicy Śląskiej znajduje się na granicy dzielnic Centrum i Bańgów, na poziomie południowego brzegu malowniczego stawu Rzęsa. W dalszym ciągu ulica Śląska kontynuuje swoją drogę jako ulica Zwycięstwa, co sprawia, że teraz łączy się w Starym Bańgowie z drogą krajową nr 94, przez ulice Wrocławską oraz H. Krupanka. Długość ulicy Śląskiej wynosi około 1540 metrów, co czyni ją istotnym szlakiem komunikacyjnym w tym obszarze.

Charakterystyka

Ulica Śląska jest kluczowym elementem w sieci drogowej w Siemianowicach Śląskich, oznaczoną jako droga powiatowa z numerem 22308 w systemie TERYT. Kod pocztowy dla nieruchomości przylegających do tej ulicy to 41-100.

W roku 2013 zarejestrowano tutaj 37 incydentów drogowych, co świadczy o potrzebie większej uwagi na bezpieczeństwo w tym rejonie. Natomiast w 2014 roku ulica ta była domem dla 1541 mieszkańców.

Mieszkańcy ulicy Śląskiej mają swoje miejsca kultu; osoby zamieszkujące numery od 1 do 51 przynależą do parafii Krzyża Świętego, natomiast ci zamieszkali w numerach 63-83 oraz 64-84 są związani z parafią Zmartwychwstania Pańskiego.

Transport publiczny wzdłuż ulicy Śląskiej jest dobrze zorganizowany, a autobusy kursujące na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM) zatrzymują się na trzech przystankach: Siemianowice Rynek, Siemianowice Plac Wolności oraz Siemianowice Urząd Skarbowy.

Na przystanku Siemianowice Plac Wolności można zauważyć znaczną liczba linii. W połowie listopada 2021 roku zatrzymywały się tam linia 10 w kierunku południowym i linia 11 w kierunku północnym, przy czym jedna z linii obsługuje wyłącznie nocne kursy. Takie połączenia umożliwiają mieszkańcom łatwy dostęp do innych dzielnic oraz miejscowości Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w tym Będzina, Bytomia, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Katowic, Piekar Śląskich, Sosnowca, Świętochłowic oraz Tarnowskich Gór.

Na skrzyżowaniu ulic Jana Pawła II i Śląskiej znajduje się stacja rowerów miejskich, która wchodzi w skład Siemianowickiego Roweru Miejskiego i jest oznaczona jako Nr 6003 Centrum I.

Nazwa

Nazwa obecnej ulicy Śląskiej na przestrzeni lat zmieniała się wielokrotnie. W 1895 roku nadano oficjalne nazwy ulicom, które istniały wówczas na terenie Siemianowic. Ulice wchodzące w skład dzisiejszej ulicy Śląskiej, a mianowicie ulica Bytomska (Beuthenerstrasse) oraz ulica Wiejska (Dorfstrasse) zyskały swoje nazwy właśnie wtedy. Ulica Śląska pojawiła się na mapach wydanych pod koniec XIX wieku. W tym czasie odcinek od skrzyżowania z dzisiejszymi ulicami: 1 Maja, Powstańców oraz Fitznerów do skrzyżowania z dzisiejszą ulicą S. Staszica nosił nazwę Beuthenerstrasse. Odcinek prowadzący w stronę siemianowickiego pałacu znany był jako Dorfstrasse.

W okresie międzywojennym ulica Śląska została przechrzczona na ulicę Bytomską, a na mapie miasta z około 1930 roku ulica Wiejska także była nazywana ulicą Bytomską. W trakcie II wojny światowej, pod niemiecką okupacją, ówczesna ulica Bytomska nosiła zaszczytne imię Adolfa Hitlera. Po zakończeniu wojny ulica powróciła do swojej przedwojennej nazwy, czyli ulica Bytomska, ale w czasach stalinowskich została przekształcona na ulicę Karola Świerczewskiego.

W styczniu 2014 roku na platformie Facebook powstała akcja mająca na celu zmianę nazwy ulicy K. Świerczewskiego zainicjowana przez grupę osób, która postanowiła podjąć temat dekomunizacji przestrzeni publicznej w Siemianowicach Śląskich. Zwracano uwagę, że gen. Karol Świerczewski nie zasługuje na patronowanie głównej ulicy tego miasta.

1 kwietnia 2016 roku przyjęto tzw. ustawę dekomunizacyjną, która weszła w życie 2 września tegoż roku. Na jej mocy zespół do spraw nazewnictwa obiektów miejskich działający przy Prezydencie Miasta zidentyfikował 17 ulic do przemianowania, w tym ulicę K. Świerczewskiego. Po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami, Rada Miasta Siemianowice Śląskie w uchwale z 24 listopada 2016 roku dokonała zmiany nazwy ulicy Karola Świerczewskiego na aktualną – ulicę Śląską.

Historia

Dzieje ulicy Śląskiej sięgają czasów średniowiecza, a fragment od skrzyżowania z ulicą S. Staszica prowadzący ku siemianowickiemu pałacowi był niegdyś terenem dawnej wsi Siemianowice. W tym okresie znana była jako Dorfstrasse, co oznacza „ulicę Wiejska”. W drugiej połowie XIX wieku ulica Bytomska, obecnie Beuthenerstrasse, zyskała na znaczeniu, stając się główną arterią komunikacyjną rozwijającego się miasta. To przy tej ulicy powstały istotne dla społeczności instytucje, takie jak pierwsza murowana szkoła, szpital oraz poczta, a także kościół ewangelicki. Wzdłuż tej drogi, miejscowi przedsiębiorcy i kupcy zaczęli stawiać swoje kamienice.

Ulica pełniła także istotną rolę handlowo-usługową, łącząc dworce kolejowe z Dąbrówką Małą oraz Szopienicami z Bańgowem, co stanowiło ważny trakt łączący Bytom z Krakowem.

W 1843 roku przy skrzyżowaniu ulicy Śląskiej i Z. Krasińskiego w okolicy obecnej Galerii Śląskiej zbudowano siemianowicką szkołę ludową, która w 1863 roku została rozbudowana, ale wkrótce okazała się za mała. Nową szkołę zbudowano w 1877 roku na ulicy 1 Maja, gdzie obecnie mieści się Katolickie Liceum Ogólnokształcące. Działkę po starej szkole sprzedano Gwarectwu, które wznosiło nowe pawilony szpitala. Sam szpital Spółki Brackiej był systemem pawilonów otoczonych zielenią, a jego budowa trwała od 1868 do 1909 roku. Do dzisiaj przetrwał zabytkowy gmach oddany do użytku w 1909 roku.

Kościół ewangelicki wzniesiono w tym samym czasie, gdy 20 kwietnia 1893 roku położono kamień węgielny, a poświęcenie świątyni miało miejsce 20 lutego 1895 roku. Wtedy zorganizowano również procesję do nowego kościoła z tymczasowego zboru z nieistniejącego już pałacu przy ulicy Katowickiej. Obok świątyni zbudowano plebanie.

W dniu 1 lipca 1895 roku biura poczty przeniesiono na ulicę Śląską 26 z budynku zarządu gminy. W głębi posesji pod numerem 9 znalazła się najstarsza siemianowicka drukarnia, która na przełomie XIX i XX wieku należała do F. Buschki, w której w 1902 roku wydrukowano pierwszą monografię Siemianowic.

W latach 30. XX wieku przy numerze 22 powstała sala kinowa nieistniejącego już kina „Tęcza”, która była drugą co do wielkości salą kinową w Siemianowicach Śląskich, po kinoteatrze „Kameralnym”. W trakcie II wojny światowej rejon Siemianowic Śląskich stał się celem radzieckich nalotów, w wyniku czego kamienica przy numerze 29 została uszkodzona, a huta „Jedność” zainwestowała w odbudowę. W tym samym czasie usunięto dwie kondygnacje budynku przy numerze 16, na skutek nalotu, co wymagało schronienia mieszkańców w bunkrze przeciwlotniczym.

Na rogu ulic Śląskiej i 1 Maja, na przełomie lat 60. XX wieku zburzono kamienice, które uległy destrukcji, a w ich miejsce powstał pierwszy w Siemianowicach Śląskich większy dom towarowy należący do PSS Społem – Dom Towarowy „Tęcza”, ze specyficzną fasadą ozdobioną mozaiką z tłuczonych talerzy, która po modernizacji stała się siedzibą banku.

W latach 70. XX wieku zainstalowano sygnalizację świetlną na skrzyżowaniu ulic: Michałkowickiej, Śląskiej i Parkowej, jednak ze względu na niski ruch pojazdów, została ona zdemontowana. W wyniku budowy wiaduktu nad torami kolejowymi, wyburzono dwie kamienice na skrzyżowaniu Śląskiej i S. Staszica. Nowy wiadukt otwarto 4 grudnia 1971 roku, a Siemianowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa w latach 1977–1978 zbudowała trzy 11-kondygnacyjne budynki mieszkalne, w miejsce niskiej zabudowy, w tym stajni.

Na skrzyżowaniu ulic Michałkowickiej, Śląskiej i Parkowej powstało rondo Michał pod koniec lat 90. XX wieku. W 2001 roku kamienica pod numerem 6 przeszła renowację, w tym również figura św. Barbary. W latach 2009-2010 zmodernizowano skrzyżowanie ulic: 1 Maja, Śląskiej, Powstańców i Fitznerów, tworząc rondo Maciej. Modernizacja wpłynęła na wygląd chodników, nowe oświetlenie oraz zbudowanie czterech przejść dla pieszych. Do 2010 roku, pod numerem 22 funkcjonowało ostatnie siemianowickie kino – „Tęcza”. W 2017 roku zakończono modernizację jezdni ulicy Śląskiej na długości 1,25 km, która było częścią modernizacji sąsiedniej ulicy Powstańców, kosztującą blisko 670 tys. złotych. Oferowana wówczas niebieska trasa rowerowa zaczynała się przy granicy miasta z Katowicami w okolicy ulicy Telewizyjnej, biegła przez ulicę Katowicką, Park Hutnik i ulicę J. Dąbrowskiego aż do ulicy Śląskiej, gdzie znajdowało się zintegrowane centrum przesiadkowe. Oferowało ono m.in. stanowiska dla rowerów, zamykane boksy oraz wiaty przystankowe.

W grudniu 2018 roku na terenie po szpitalu nr 1 rozpoczęto budowę Galerii Śląskiej, a pierwszy sklep otwarto 29 października 2019 roku. W tym samym roku modernizację przeszła kamienica pod numerem 18, a prace kosztowały około 170 tys. złotych. Następny rok przyniósł renowację elewacji frontowej budynku pod numerem 3, która została nominowana do konkursu „Modernizacja Roku & Budowa XXI wieku”.

29 kwietnia 2019 roku uruchomiono system wypożyczalni rowerów miejskich – Siemianowicki Rower Miejski, z jedną z centralnych stacji w pobliżu skrzyżowania ulicy Jana Pawła II i Śląskiej. W październiku 2020 roku zakończono prace renowacyjne kamienicy pod numerem 33, co również wiązało się z oczyszczeniem elewacji oraz wymianą okien i rynien, za co zapłacono około 160 tys. złotych.

Ulica Śląska była wielokrotnie częścią tras wyścigów Tour de Pologne, w tym między innymi IV etapu 70. konkursu 31 lipca 2013 roku, IV etapu 71. konkursu 6 sierpnia 2014 roku, II etapu 73. konkursu 13 lipca 2016 roku, II etapu 74. konkursu 30 lipca 2017 roku oraz I etapu 77. konkursu 5 sierpnia 2020 roku.

Obiekty historyczne i zabytkowe

Ulica Śląska jest nieodłącznym elementem siemianowickiego Śródmieścia, w którym wyróżnia się gęsta zabudowa, w głównej mierze składająca się z kamienic o charakterze mieszkalnym, które powstały głównie na przełomie XIX i XX wieku oraz na początku XX stulecia. Wśród najcenniejszych kamienic, które można spotkać przy tej ulicy, zaliczają się numery: 3, 4, 51, 66, 70, 72, 74 oraz 78. Wiele z tych obiektów jest aktualnie rozważanych do wpisania do rejestru zabytków. Z poniższej listy można wydzielić kilka szczególnie wartościowych budynków historycznych i zabytkowych zlokalizowanych przy Śląskiej:

• Kamienica (ul. Śląska 2),
• Kamienica (ul. Śląska 3) – na fasadzie tej kamienicy znajduje się kartusz z datą ukończenia budowy,
• Kamienica (ul. Śląska 4),
• Kamienica (ul. Śląska 5),
• Kamienica (ul. Śląska 6) – zbudowana około 1895 roku, jej pierwszym właścicielem był Julius Hahn; w roku 2001 przeszła konserwację; jest to piętrowa, neogotycka kamienica z czerwonej cegły, charakteryzująca się dwuosiowym ryzalitem z trapezoidalnym szczytem ozdobionym łukiem Tudorów i ceramiczną rzeźbą św. Barbary, umieszczoną na drugiej kondygnacji;
• Kamienica (ul. Śląska 7),
• Kamienica (ul. Śląska 11) – wyróżniająca się dachem oraz wykuszem, posiadająca bogato zdobioną fasadę, w czasach PRL mieściło się w niej okno wystawowe siemianowickiego PGR-u,
• Kamienica (ul. Śląska 12),
• Kamienica (ul. Śląska 13) – eklektyczna kamienica, na której elewacji znajdują się dwa symetryczne ryzality z wykuszami;
• Budynek dawnego szpitala Spółki Brackiej – w obecnych czasach działa jako Centrum Leczenia Oparzeń, znajduje się przy ul. Jana Pawła II 2 / ul. Śląska 15. Gmach zbudowany w 1909 roku to jeden z obiektów zespołu pawilonów szpitala Spółki Brackiej, który został wpisany do rejestru zabytków w dniu 31 maja 1995 roku pod numerem A/1564/95;
• Kamienica (ul. Śląska 17) – zaprojektowana przez Otona Urbańczyka, dla aptekarza Herdego, zbudowana w 1928 roku w stylu modernistycznym,
• Kamienica (ul. Śląska 19),
• Kamienica (ul. Śląska 21),
• Kamienica, która pełniła funkcję dawnego kina „Tęcza” (ul. Śląska 22),
• Kamienica (ul. Śląska 23),
• Kamienica (ul. Śląska 25/25a),
• Budynek poczty z budynkiem gospodarczym (ul. Śląska 26) – wzniesiony w 1895 roku, projektowany przez berlińskiego architekta Rorae’a, obiekt w stylu neogotyckim, początkowo z stajniami i powozownią,
• Kościół ewangelicko-augsburski im. Marcina Lutra (ul. Śląska 28) – sporządzony według projektu Franza Poserna, wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/315/10); budowla powstała w latach 1893–1895;
• Plebania parafii ewangelickiej (ul. Śląska 42),
• Kamienica (ul. Śląska 29),
• Kamienica (ul. Śląska 34),
• Kamienica (ul. Śląska 39),
• Kamienica (ul. Śląska 40),
• Kamienica (ul. Śląska 42),
• Kamienica (ul. Śląska 49),
• Kamienica (ul. Śląska 51),
• Rzeźba św. Jana Nepomucena (ul. Śląska obok nr. 59) – figura przy ogrodzeniu siemianowickiego pałacu Donnersmarcków, ufundowana w 1802 roku przez Lazarusa Henckla von Donnersmarcka; to rzeźba piaskowcowa na wysokim prostokątnym postumencie, która przeszła konserwację w 1998 oraz 2008 roku,
• Kamienica (ul. Śląska 66),
• Kamienica (ul. Śląska 67),
• Kamienica (ul. Śląska 68),
• Kamienica (ul. Śląska 70),
• Kamienica (ul. Śląska 71),
• Kamienica (ul. Śląska 72),
• Kamienica (ul. Śląska 74),
• Kamienica (ul. Śląska 75),
• Kamienica (ul. Śląska 76),
• Kamienica (ul. Śląska 77),
• Kamienica (ul. Śląska 78),
• Kamienica (ul. Śląska 79).

Gospodarka i instytucje

Ulica Śląska, obok ulicy Powstańców, pełni funkcję głównych arterii handlowo-usługowych w Siemianowicach Śląskich. Według danych z 2014 roku, na tej ulicy zarejestrowano 256 przedsiębiorstw, w skład których wchodziły głównie mikro i małe firmy, jest ich 241, a także 15 średnich i dużych. Natomiast w połowie listopada 2021 roku, do rejestru REGON przy ulicy Śląskiej wpisano łącznie 404 podmioty gospodarcze, które w danym czasie nadal prowadziły swoją działalność.

Wśród tych placówek znajdują się różnorodne działalności, takie jak: spółdzielnie „Społem”, zakład optyczny, biura nieruchomości, sklepy wielobranżowe, a także gabinety lekarskie oraz placówki opieki zdrowotnej. Dodatkowo, na tej ulicy mieszczą się apteki, zakład mięsny, piekarnie, kwiaciarnie, banki, zakład kamieniarski, szklarz, gospodarstwa rolne, biuro rachunkowe oraz różnorodne restauracje i kawiarnie, a także kancelaria adwokacka.

Nie można zapomnieć o instytucjach publicznych, które również mają swoje siedziby przy tej ulicy. W szczególności, działają tu następujące jednostki:

• Urząd Skarbowy w Siemianowicach Śląskich (ul. Śląska 84),
• Wodociągi Siemianowickie Aqua-Sprint (ul. Śląska 100).

---

Oceń: Ulica Śląska w Siemianowicach Śląskich

---